W sytuacji gdy między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Orzeczenie rozwodu skutkuje ustaniem małżeństwa.

 

Orzekając rozwód sąd orzeka także czy i który z małżonków jest winny rozkładu pożycia i rozpadu małżeństwa. Jednak na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie, wówczas sytuację taką traktuje się jakby żadne z małżonków nie ponosił winy za rozpad małżeństwa. Orzeczenie przy rozwodzie o winie jednego z małżonków ma dalekosiężne skutki, bowiem na podstawie art. 60 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, na małżonka uznanego przez sąd za wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa, można nałożyć obowiązki alimentacyjne na rzecz drugiego z rozwiedzionych małżonków. Jest to więc obowiązek alimentacyjne niezależny od obowiązku łożenia alimentów na dzieci. Rozwód może zostać orzeczony po uwzględnieniu pozwu, który należy złożyć do Sądu Okręgowego na obszarze którego oboje małżonkowie mieli miejsce zamieszkania, jeśli choć jeden z nich nadal tam zamieszkuje. Jeżeli jednak małżonkowie nie mieli wspólnego miejsca zamieszkania lub żadne z nich już nie mieszka w takim mieszkaniu, wówczas pozew wnosi się do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania pozwanego. Opłata od pozwu wynosi 600 złotych i powinna zostać uiszczona na rachunek bankowy właściwego Sądu Okręgowego. Dowód uiszczenia opłaty należy dołączyć do pozwu.

 

W wyroku orzekającym o rozwiązaniu małżeństwa przez rozwód, sąd orzeka również o:

 

1) władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem i o kontaktach rodziców z dzieckiem;

2) o obowiązkach ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka;

3) o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania małżonków. W wyjątkowych wypadkach na żądanie jednego z małżonków sąd może orzec eksmisję drugiego z małżonków jeżeli swym rażącym postępowaniem uniemożliwia on wspólne zamieszkiwanie;

 

sąd może na wniosek jednego z małżonków dokonać w wyroku rozwodowym podziału majątku wspólnego, jeżeli dokonanie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.

 

Jednak nawet pomimo zaistnienia zupełnego i trwałego rozkładu pożycia, sąd może uznać rozwód za niedopuszczalny, jeżeli zajdzie jedna z trzech poniższych przesłanek:

 

1) wskutek rozwodu miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków;

2) jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego;

3) jeżeli rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód, albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego;

 

Przesłanka niedopuszczalności rozwodu z zasadami współżycia społecznego jest dość ogólna i powinna być zawsze szczegółowo badana w konkretnej sprawie. Wyjaśnienia interpretacji podjął się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 18 marca 1968 r. gdzie stwierdził między innymi, że "" Podobnie w przypadku przesłanki "dobra wspólnych małoletnich dzieci" należy oceniać okoliczności konkretnej sprawy, biorąc pod uwagę również odczucia dziecka, oraz to czy zupełny rozkład pożycia oraz relacje między rodzicami mają wpływ i jaki na dziecko i jego proces wychowania.